Plagiat? Nie, dziękuję!
Obchodzony od lat 15 na całym świecie Światowy Dzień Własności Intelektualnej przypadał właśnie w tym tygodniu. Został ustanowiony przez Światową Organizację Własności Intelektualnej na pamiątkę wejścia w życie Traktatu WIPO o prawie autorskim. Z tej okazji przypominamy o konieczności poszanowania praw własności intelektualnej innych osób i ostrzegamy przed grożącymi karami za ich naruszenie.
Osoba, która przywłaszcza sobie autorstwo cudzego utworu może zostać ukarana karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Do 2 lat natomiast grozi tym, którzy bez zgody autora decydują się na rozpowszechnianie jego dzieła. Jeśli przy tym uzyskują majątkową korzyść kara może wzrosnąć o rok.
Naruszający prawa autorskie mogą zostać także pociągnięci do odpowiedzialności cywilnej, a sąd może nakazać im zaniechania naruszeń, usunięcia ich skutków, naprawienia szkody, wydania uzyskanych korzyści, czy zamieszczenia w prasie odpowiedniej treści oświadczenia.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych uznaje, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia, a nieograniczone prawo do korzystania z utworu należy się jedynie jego twórcy. W otwartym katalogu wymienia w szczgólności utwory: literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe; plastyczne; fotograficzne; lutnicze; wzornictwa przemysłowego; architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; muzyczne i słowno-muzyczne; sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne oraz audiowizualne.
Leganie można korzystać natomiast z tzw. publicznej domeny – stanowiącej zbiór utworów, które z różnych względów nie są objęte majątkowymi prawami autorskimi. Można w niej odnaleźć dzieła, które nigdy nie zostały objęte ochroną wynikającą z majątkowych praw autorskich do utworów oraz te utwory co do których majątkowe prawa autorskie wygasły na skutek znacznego upływu czasu.
Inny legalny sposób na korzystanie z cudzych dzieł to dozwolony użytek, który daje nam możliwość korzystania z chronionego takimi prawami utworu bez konieczności uzyskiwania zgody podmiotu uprawnionego. Dozwolony użytek osobisty umożliwia osobom fizycznym, korzystanie z rozpowszechnionych utworów w zakresie własnego użytku osobistego. Natomiast dozwolony użytek publiczny uprawnia do korzystania z dzieł ze względu na ważny interes publiczny, czy potrzeby kulturalno-oświatowe.